بازخوانی زندگانی میرزا عبدالقادر بیدل براساس تذکرة مرآت واردات

چکیده تذکره‌نگاران دامنة زادگاه بیدل را از بخارا تا اکبرآباد، از لاهور تا بنگاله و پتنه، و از اکبرنگر (راج‌‌محل) تا قریة خواجه‌رواش کابل گسترانیده‌اند و تبار او را به سه قبیلة بَرلاس، اَرلاتو اَرلاس منتسب کرده‌اند؛همچنین درخصوص چگونگی زندگی و ممدوحان او تا پیش از سال 1096 ق، اتفاق نظر ندارند؛این در حالی است که تذکرة مرآت واردات، مطالبی درخصوص زندگانی بیدل ذکر می‌کند که تطبیق آن با آثار بیدل، تذکره‌ها، شخصیّت‌های تاریخی و جغرافیای آن زمان هندمی‌تواند گره برخی از ابهامات زندگی او را باز کند. این مقاله در پی آن است با نگاهی به آثار و نوشته‌های بیدل، تذکره‌ها و کتاب‌های تاریخی، صحّت و اعتبار ادعاهای صاحبِمرآت واردات راروشن سازد. روش تحقیق به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانه‌ای است که در آن از دستاوردهای علمی پژوهشگران دیگر هم استفاده شده است. پراکندگی آراء تذکره‌ها و بیدل‌پژوهان درخصوص زندگی بیدل، اهمّیت و ضرورت این تحقیق را مشخّص می‌کند و نتیجة حاصل از آن، رفع ابهام اززندگی بیدل و ترسیم بخشی از خطِ سیر زندگانی اوست که تولد در راج‌محل/ اکبرنگر، پیوستن به صحبت میرزاسلیمان، و پس از آن درآمدن در سلک ملازمان اعظم‌شاه بن عالمگیر از آن جمله است.